نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته حوزه علمیه قم، دانشجوی دکتری تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

یکی از مؤلفه‌های سنجش ظرفیت تمدنی و رشد علمی و معنوی و نقش آن در هدایت جامعه به‌سوی سعادت و برون رفت از بحران‌ها، بررسی ساختار و وضعیت کمی و کیفی نظام آموزشی است. نظام آموزشی در هر مذهبی با یک ساختاری فعالیت ادامه حیات می‌دهد و به تدوام نقش خود می‌پردازد. شیعیان نیز همانند دیگر مذاهب دارای نظام آموزشی مخصوص بوده و برای ادامه حیات و هویت خویش فعالیت‌های گسترده‌ای را به‌صورت سازمان یافته انجام داده است. برای بررسی این نقش برآن شدیم تا در یکی از بحرانی‌ترین دوران‌های عصر ائمه اطهار(ع) یعنی عصر امامین کاظمین(ع) که هر دو و اصحاب آنان در فضای تقیه سیاسی به‌سر می‌بردند، به بررسی فعالیت‌های آموزشی آنان بپردازیم. در این ارزیابی به این نتایج رسیدیم که آنان با کمک اصحاب خود فعالیت علمی و آموزشی را ادامه داده و مایه حیات و هویت شیعه و تمایز این مذهب از دیگران بوده و از ممزوج شدن آنان جلوگیری کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Typology of Kazemain Imams' educational activities in Imami Shia' scientific and religious development

نویسنده [English]

  • esmaeil kazemi zorami

Graduated from the Qom Seminary, Ph.D. Student of Shiite History of the University of Religions and Denominations

چکیده [English]

Typology of Kazemain Imams' educational activities in Imami Shia' scientific and religious development
Abstract:
One of the important indicators of scientific and spiritual growth and also its role in leading the society to bliss and getting out of crisis, is the structure and considering the quantitative and qualitative aspects of an educational system. An educational system in each religion usually continues its structure for a long period. Shia', like other religions have its own educational system and use it to achieve its goals and existence. To study this role, we consider the educational system in the period of Kazemain, as the one of important period in Shia' history. Finally, we receive to the point that, these two Imams have continued their activities strongly at that time and prevented the Shia' from being vanished or to be mixed with other religions .
Keywords: Typology, Educational activities, Imami Shia, Kazemain Period .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology
  • Educational activities
  • Imami Shia
  • Kazemain Period
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله (1404 ق). شرح نهج البلاغه. قم: مرعشی نجفی.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (والاستطراقات). قم: جامعه مدرسین.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1398 ق). التوحید. قم: جامعه مدرسین.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1362 ق). الخصال. قم: جامعه مدرسین.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1424 ق). اعتقادات الامامیه. قم: کنگره.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1378 ق). عیون اخبار الرضا (ع). تهران: جهان.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1404 ق). من لا یحضره الفقیه. قم: جامعه مدرسین.
ابن بسطام، حسین (2229 ق). طب الأئمه (ع). قم: ذوی القربی.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (2376 ق). لسان المیزان. بیروت: نشر العلمی للمطبوعات.
ابن طاووس، علی بن موسی (2222 ق). مهج الدعوات و منهج العبادات، محقق / مصحح: ابوطالب کرمانی و محمّد حسن محرر. قم: دار الذخائر.
ابن ندیم، محمد بن ابی یعقوب (2322 ش). الفهرست. تصحیح مرحوم تجدد. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین (بی تا). مقاتل الطالبیین. روتب: دار المعرفه.
ابوحنیفه دینوری، احمد بن داود (2302 ش). الاخبار الطوال. تحقیق عبدالمنعم عامر. قم: منشورات الرضی.
آمدی تمیمی، عبدالواحد (2226 ق). غرر الحکم و درر الکلم. قم: دار الکتاب الاسلامی.
برقی، احمد بن محمد بن خالد (2392 ق). المحاسن. قم: دار الکتب الاسلامیه.
بغدادی، عبدالقاهر (2229 ق). الفرق بین الفرق. بیروت: دار المعرفه.
ثقفی، ابراهیم بن محمد (2323 ش). الغارات. تحقیق جلال الدین حسینی ارموی. تهران: انجمن آثار ملی.
جباری، محمدرضا (2322 ش). سازمان وکالت. قم: مؤسسه امام خمینی.
جعفریان، رسول (2322 ش). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (ع). قم: انصاریان.
حر عاملی، محمد بن حسن بن علی (2263 ق). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خطیب بغدادی، احمد بن علی (2229 ق). تاریخ بغداد. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ذهبی، محمد بن احمد (2223 ق). سیر أعلام النبلاء. تحقیق حسین اسد. بیروت: الرساله.
سید رضی، محمد بن حسین (2222 ق). نهج البلاغه. قم: هجرت.
شهرستانی، عبدالکریم بن ابی بکر (2370 ق). الملل و النحل. تحقیق محمد سید کیلانی. بیروت: دار المعرفه.
صفار، محمد بن حسن (2262 ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص). قم: مرعشی نجفی.
طباطبایی، سید محمد کاظم (1390 ش). تاریخ حدیث شیعه. تهران: سمت.
طفطقی، محمد بن علی (1360 ش). الفخری. ترجمه محمد وحید گلپایگانی. تهران: بنگاه ترجمه.
طبری، محمد بن جریر بن رستم (1387 ق). تاریخ الأمم و الملوک. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: طبعۀ الثانیه، دار التراث.
طبری، محمد بن جریر بن رستم (1413 ق). دلائل الامامه. قم: بعثت.
طوسی، محمد بن حسن (1409 ق). اختیار معرفة الرجال (رجال کشی). مشهد: دانشگاه مشهد.
عریضی، علی بن جعفر (1409 ق). مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها. قم: اهل البیت (ع).
عباشی، محمد بن مسعود (1380 ق). التفسیر. تهران: المطبعه العلمیه.
غزالی، محمد بن محمد (بی تا). احیاء العلوم. قاهره.
غنیه، عبدالرحیم (1388 ش). تاریخ دانشگاه های بزرگ اسلامی. ترجمه نورالله کسانی. تهران: دانشگاه تهران.
قطفی، علی بن یوسف (بی تا). اخبار الطعام، أحکام الحکماء. مصر: مطبعه السعاده.
کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ع). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مسعودی، علی بن حسین بن علی (1409 ق). مروج الذهب و معدن الجوهر. تحقیق اسعد داغر. قم: دار الهجره.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ق). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ق). المقنعه. قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ق). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات. قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ق). تصحیح اعتقادات الامامیه. قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413 ق). جوابات أهل الموصل فی العدد و الرؤیة. قم: کنگره شیخ مفید.
مقدسی، محمد بن احمد (1411 ق). أحسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم. القاهرة: مکتبة مدبولی.
مکارم شیرازی، ناصر (1366 ش). مناظرات تاریخی امام علی بن موسی الرضا (ع) با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
منقری، نصر بن مزاحم (1404 ق). وقعة صفین. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. القاهرة: المؤسسة العربیة الحدیثة.
تاجی، عبدالجبار (1390 ش). نقش مستشرقین در انتقال دستاوردهای بیت الحکمه به غرب. ترجمه فرزانه آجرلو. پیام بهارستان.
نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی (1412 ق). فهرست أسماء مصنفی الشیعة المشتهر بالرجال. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نوبختی، حسن بن موسی (1404 ق). فرق الشیعه. بیروت: دار الأضواء.