نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک رهبری تحولی با خلاقیت سازمانی با نقش میانجیگری ساختار سازمانی بوده است. پژوهش حاضر بر مبنای هدف از نوع کاربردی است و ازلحاظ روش کمی از نوع توصیفی-همبستگی است که به‌صورت پیمایشی و با استفاده از ابزارهای استاندارد موجود در زمینه متغیرهای پژوهش با استفاده از مدل معادلات ساختاری بررسی شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان ابتدایی ناحیه 1 شیراز بوده که با استفاده از جدول مورگان و از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی منظم، 134 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل سه پرسشنامه استانداردشده؛ سبک رهبری تحول‌آفرین که شامل چهار بعد ترغیب ذهنی، نفوذ آرمانی، انگیزش الهام‌بخش و ملاحظه فردی بوده و پایایی این ابزار با روش آلفای کرونباخ برابر با 95/0 بوده و روایی صوری و محتوایی آن نیز توسط متخصصان تأیید شده است؛ پرسشنامه ساختار سازمانی که شامل دو بعد پیچیدگی و رسمیت بوده و پایایی این ابزار به روش آلفای کرونباخ برابر با 92/0؛ و روایی صوری و محتوایی آن نیز توسط متخصصان تأیید شده است و پرسشنامه خلاقیت سازمانی شامل دو بعد حساسیت و اعتمادبه‌نفس بوده و پایایی این ابزار به روش آلفای کرونباخ برابر با 88/0؛ و روایی صوری و محتوایی آن نیز توسط متخصصان تأیید شده است. این ابزارها، بین نمونه معلمان و مدیران توزیع و درنهایت 134 پرسشنامه جمع‌آوری گردید. نتایج پژوهش نشان داد که: بین سبک رهبری تحولی، ساختار سازمانی و خلاقیت سازمانی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. تحلیل مسیر برای تعیین سهم میانجیگری ساختار سازمانی نشان داد که ساختار سازمانی نقش میانجیگری منفی برای سبک رهبری تحولی ایفا می‌کند به این معنا که ساختار سازمانی نقش میانجیگری رقیب بین سبک رهبری تحولی و خلاقیت سازمانی کارکنان است. شاخص‌های کلی برازش نیز نشان‌دهنده تناسب مدل اجرا شده داشت. به‌طورکلی می‌توان گفت سبک رهبری تحولی مدیران، پیش‌بینی‌کننده مثبت و معنادار ساختار سازمانی محیط کاری معلمان بوده و همچنین سبک رهبری تحولی به‌طور مستقیم پیش‌بینی‌کننده مثبت و با میانجیگری ساختار سازمانی به‌طور غیرمستقیم پیش‌بینی‌کننده منفی خلاقیت سازمانی کارکنان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mediating Role of Organizational Structure in the Relationship between Transformational Leadership Style and Organizational Creativity

نویسندگان [English]

  • mahdi amiri 1
  • mohammad ali Ghalandari 2

1 Faculty Member of Payame Noor University, Tehran, Iran

2 Ph.D. Student in Higher Education Management, Urmia University, Urmia, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the relationship between transformational leadership style and organizational creativity with the mediating role of organizational structure. The present research was based on the purpose of the applied type and in terms of quantitative method is of the descriptive-correlation type, which has been studied in a survey using standard tools in the field of research variables using the structural equation model. The study population included all primary school teachers in District 1 of Shiraz. Using Morgan table and regular random sampling method, 134 people were selected as the sample. The research tool consisted of three standardized questionnaires; ‏ Transformational leadership style, which includes four dimensions of mental motivation, ideal influence, inspirational motivation and personal consideration and the reliability of this tool with Cronbach's alpha method, is equal to 0. 95 and its face and content validity has been confirmed by experts; Organizational structure questionnaire which includes two dimensions of complexity and formality and the reliability of this method by Cronbach's alpha is equal to 0. 92 and its face and content validity has been confirmed by experts and the organizational creativity questionnaire includes two dimensions of sensitivity and self-confidence and the reliability of this test by Cronbach's alpha method is equal to 0. 88 and its face and content validity has been confirmed by experts. These tools were distributed among the sample of teachers and principals and finally 134 questionnaires were collected. The results showed that: There is a significant relationship between transformational leadership style, organizational structure and organizational creativity of teachers. Path analysis to determine the mediating role of organizational structure showed that organizational structure plays a negative mediating role for transformational leadership style in the sense that organizational structure is a competing mediating role between transformational leadership style and organizational creativity of employees. The general fit indices also showed the fit of the implemented model. In general, it can be said that the transformational leadership style of managers is a positive and meaningful predictor of the organizational structure of teachers' work environment and the transformational leadership style is a direct predictor of positive and indirectly mediated by the organizational structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transition leadership style
  • Organizational structure
  • Organizational creativity
آهوپای، مریم. (1389). تأثیر سبک رهبری خدمت و سرمایه فکری بر ارتقای کارآفرینی سازمانی، پایان‏نامه کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی، دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
افشاری، علی و ارشدی، نسرین. (1393). بررسی رابطة بین سبک رهبری تحولی، ساختار سازمانی و جوسازمانی با خلاقیت سازمانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(3)، زمستان 93، 77-94.
بیدختی، علی‏اکبر، حمزئیان، عظیم و صباغیان، زهرا. (1387). رابطه بین ابعاد جوسازمانی و خلاقیت در معلمان مدارس شهر سمنان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، 5(1)، 43-65.
پذیرا، محمدرضا. (1389). بررسی رابطه بین ساختار و فرهنگ‏سازمانی مدارس و خلاقیت سازمانی از دیدگاه مدیران و دبیران مقطع متوسطه شهرستان اقلید، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد مرودشت.
پورانجنار، گل‏بهار، جودزاده، مهتا و پورانجنار، عافیه (1395). بررسی رابطه رهبری تحول‏آفرین با خلاقیت و نوآوری و کارآفرینی سازمانی. بررسی‏های بازرگانی، (77)، 79-93.
پیرخائفی، علیرضا. (1380). خلاقیت، مدیریت و کارآفرینی. فصلنامه خلاقیت و نوآوری، (9)، 50-40.
تابلی، حمید، تیرگر، هدایت ا...، مظفری، لیلا، مرتضوی، حمید و مهرابی فر، فاطمه. (1391). رابطه بین سبک رهبری تحول‏آفرین و خلاقیت کارکنان در سازمان‏های دولتی شهرستان نی‏ریز. فصلنامة ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 1(2)، 2-24.
تقوی قره‏بلاغ، حسین. (1388). بررسی رابطه بین شخصیت و رهبری تحول‏آفرین در بین مدیران مناطق نوزده‏گانه آموزش‏وپرورش شهر تهران، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، گروه روان‏شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
حدادی، سمیه و کامیاب، تجاسب. (1396). بررسی رابطه سبک رهبری تحول‏گرا و خلاقیت با نقش میانجی‏گری جوسازمانی موردمطالعه: کارکنان ستاد بانک سامان، اولین کنفرانس ملی اندیشه‏های نوین در مدیریت کسب‏وکار، تهران، https://civilica.com/doc/789748
حسنی، محمد، بهادری، رقیه، کاظم‏زاده و بیطالی، مهدی. (1395). رابطة رهبری تحول‏گرا و هویت‏سازمانی با کارآفرینی سازمانی اعضای هیئت‏علمی دانشگاه تبریز. توسعه کارآفرینی، 9(3)، 452-433.
حسین‏پور، داود و آهوپای، مریم. (1392). تأثیرسبک رهبری خدمت‏گزار و سرمایه فکری بر کارآفرینی سازمانی. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، (70)، 135-149.
رابینز، الف. (1390). رفتار سازمانی (مفاهیم، تئوری‏ها و کاربردها). ترجمه محمد اعرابی و علی پارسائیان، تهران: دفتر انتشارات تحقیق فرهنگی.
رابینسون، سرکن. (1389). چرا خلاقیت و نوآوری در عصر ما این قدر مهم است؟ ترجمه حسین ربانی . فصلنامه رهبری در تعلیم و تربیت، 67(1)، 20-23.
رستگار، عباسعلی و مقصودی، طاهره. (1395). بررسی تأثیر رهبری تحول‏آفرین بر نوآوری سازمانی با میانجیگری تسهیم دانش. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 25(80)، 157-182.
سماک‏باشی، تارا، امیرخانی، طیبه و عالی، احمد. (1398). بررسی نقش رهبری تحول‏گرا بر خلاقیت سازمانی با توجه به نقش میانجی حمایت سازمانی درک شده (موردمطالعه، شرکت ایران‏خودرو). نشریه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، (5)، 13-24.
شوقی، بهزاد و نظری، ستار. (1391). ساختار سازمانی و فرهنگ‏سازمانی (مفاهیم، تعاریف و نظریه‏ها). تهران: راز نهان.
صفری، سمیه، تندنویس، فریدون و هادوی، فریده. (1390). ارتباط میان ساختار سازمانی و نوآوری کارشناسان ستادی سازمان تربیت‏بدنی ایران. پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 1(17)، 53-63.
طاهری، حمیدرضا، میرزاده، زهراسادات و ملانوروزی، فریبا. (1394). تبیین رابطه میان سبک رهبری و ساختار سازمانی با خلاقیت کارکنان در اداره کل ورزش و جوانان خراسان رضوی، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‏المللی امام رضا علیه‏السلام، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
عبداله‏زاده، مهدی. (1395). بررسی رابطه بین ساختار سازمانی با رضایت شغلی و خلاقیت کارکنان در دانشگاه ارومیه، پایان‏نامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه.
علیضیایی، مرتضی. (1387). بررسی نقش و تأثیر سبک مدیریت بر خلاقیت و نوآوری در سازمان‏های آموزشی متوسطه منطقه آموزش‏وپرورش زرین‏شهر، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اصفهان.
غفوری، فرزاد، اشرف گنجویی، فریده، دهقان، آیتاله و حسینی، سیده مهسا. (1387). ارتباط بین سبک رهبری مدیران با خلاقیت معلمان تربیت‏بدنی. فصلنامه مدیریت ورزشی، 2، 234-215.
فیضی، مهدی و اسمی، کرامت. (1388). بررسی تحلیلی رابطه ساختار سازمانی و خلاقیت سازمانی مطالعه موردی: مدارس متوسطه شهر شیراز، دومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، TRIZ و مهندسی و مدیریت نوآوری ایران، تهران، پژوهشکده علوم خلاقیت شناسی، نوآوری و TRIZ، https://www.civilica.com/Paper-ICIC02-ICIC02_033.html
قره‏باغی و رحیمی‏نیا. (1392). بررسی نقش میانجیگری هوش هیجانی مدیران در رابطه بین سبک رهبری تحول‏آفرین و عملکرد متقابل کارکنان. فصلنامه مدیریت تغییر، 5، 25-44.
قره‏خانی، حسن، الیاسی، حمداله، فولادی و حیدرلو، نسرین. (1393). رابطه بین سبک رهبری مدیران مجتمع‏های آموزشی با خلاقیت معلمان تربیت‏بدنی آموزش‏وپرورش استان کهکیلویه و بویراحمد، پژوهش‏نامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 10(20)، 55-62.
گودرزوند چگینی، مهرداد، عاشوری، ایرج و زارعی، سیف‏الله. (1397). رابطه ساختار سازمانی و یادگیری سازمانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 27(107)،45-53.
مجیدی، محسن. (1397). تأثیر سبک رهبری تحول‏آفرین مدیر و عوامل سازمانی بر عملکرد نوآوری سازمانی، ششمین کنفرانس ملی آموزش و توسعه سرمایه انسانی، تهران.
مظلومی، نادر، ناصحی‏فر، وحید و احسان‏فر، گلشن. (1392). بررسی رابطه رهبری تحول‏آفرین و خلاقیت و نوآوری سازمانی در شرکت‏های خصوصی بیمه در ایران. پژوهشنامه بیمه، 28(1)، 33-56.
کریمی، صدیقه، نصر، احمدرضا و بقراطیان، کاظم. (1388). یادگیری مادام‏العمر. تهران: سمت.
مهری، داریوش، ابوالقاسمی، محمود، محجوب عشرت‏آبادی، حسن و مهدوی‏نیک، مرتضی (1392). بررسی رابطه سبک‏های رهبری مدیران با خلاقیت در معلمان مدارس پسرانه ابتدایی شهر پل‏دختر. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3(3)، 187-207.
میرکمالی، سیدمحمد و خورشیدی، عباس. (1387). روش‏های پرورش خلاقیت در نظام آموزشی. تهران: یسطرون.
میرکمالی، سید محمد، نارنجی ثانی و فاطمه، عالمی. (1390). بررسی رابطه بین رهبری تحولی و یادگیری سازمانی (موردمطالعه: شرکت سایپا). مدیریت تغییر، 6، 1-27.
نصیری ولیک‏بنی، فخرالسادات، شایگانی و منیع، سمیرا. (1395). بررسی رابطه ساختار سازمانی و توسعه‏سازمانی. مدیریت توسعه و تحول، (26)، 45-51.
نیاز آذری، کیومرث، بری‏مانی، ابوالقاسم، حاجی و قلیخانی، بی‏بی سعیده. (1390). بررسی نقش مدیریت دانش بر خلاقیت دبیران در مدارس متوسطه. فصلنامه مدیریت، 8(21)، 87-79.
Agbor, E. (2008). Creativity and Innovation: The Leadership Dynamics, Journal of Strategic Leadership, Vol. 1, Issue 1, 2008, pp. 39-45.
Amabile, T. A. (2004). Leader behaviors and the work environment for creativity. The leadership Quarterly 15.
Andripoulos, C. (2001). “Determinants of organization creativity: A literature review”. Management Decision. 10: 834-840.
Aragon-Correa, J., Garcia, Morales V., Cordon, Pozo E. (2007), leadership and organizational learning’s role on innovation and performance: Lessons from Spain. Industrial Marketing Management 36:349-359.
Barsh, J., Capozzi, M., and Davidson, J. (2008). Leadership and Innovation in the McKinsey Quarterly, No.1. http://www.inovacijos.lt/inopagalba/cms/ 117lt.pdf (Accessed 15.02.2015)
Bass, B., & Avlivo, B. (2000). Multifactor leadership questionnaire, Californina mind garden.
Bhat, A.; Verma, N.; Rangnekar, S., & Barua, M. (2012). Leadership style and team processes as predictors of organizational learning, Team Performance Management, 18(7), 347-369.
Dessler, Gary. (1986). Organization theory (Integrating structure and behavior). New Jersey: Prentice-Hall Inc.
Dian, R. (2004). “Relationship among leader – member exchange quality, satisfaction with organizational university”, Los Angeles.
Donaldson, L. (2001). The contingency theory of organizations. Thous and Oaks, CA: Sage.
Dubrin, A. J. (2004). Leadership: research finding, practice and skills, 4th ed., Houghton Mifflin, Boston, MA.
Eisenbeiss. S. A.; van Knippenberg. D. & Boerner. S. (2008). Transformational leadership and team innovation: integrating team climate principles, Journal of Applied Psychology, 93, 1438-1446.
-Jung, D. I. (2001). Transformational and transactional leadership and their effects on creativity in groups. Creativity research Journal, 132, 185-195.
Jung, D., Chow, C., Wu, A., (2003). The role of transformational leadership in enhancing organizational innovation: Hypotheses and some preliminary findings, The Leadership Quarterly, 14:525−554.
Hong, l, & Ruimin, p. (2012). The Effect of Transformational Mentorship on Individual Creativity in Educational Research Teams: the Mediating Role of LMX and Intrinsic Motivation. International Conference on Management Science and Engineering
Karnups, Viesturs Pauls. (2016). LEADERSHIP AND INNOVATION: NATURE AND TRENDS, HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES LATVIA, Volume 24, Issue 2, pp. 13-21.
Kimberly S. (2003). “Leading for creativity: The role of unconventional leader behavior”. The Leadership Quarterly. 14: 475-498.
Leal Rodriguez, Antonio L.; Peris-Ortiz, Marta; Leal-Millan, Antonio G. (2017).Fostering Entrepreneurship by Linking Organizational Unlearning and Innovation: The Moderating Role of Family Business, Management International / International Management / Gestión Internacional. winter2017, Vol. 21 Issue 2, p86-94. 9p.
Lloria, M. B. (2007), "Differentiation in knowledgecreating organizations", International Journal of Manpower, Vol. 28, No. 8, pp. 674-693.
Parrish, E. L. (2004). “A comparative study of organizational climate at the army materiel command regarding creativity and change”. Northcentral University.
Politis, J.D. (2005). "Dispersed leadership predictor of the work environment for creativity and productivity", European Journal of Innovation Management, Vol. 8, No. 2, pp. 182-204.
Randeree, K., & Chaudhry, A. (2012). Leadership–style, satisfaction and commitment, Engineering, Construction and Architectural Management, 19(1).
Sam Lam, C., & Ohiggins, E. (2011). Enhancing employee outcomes the interrelated influences of managers’emotional intelligence and leadership style, Journal of Leadership and Organization Development, 33(2), 149-174.
Sart, G. (2014). The new leadership model of university management for innovation and entrepreneurship. Eurasian Journal of Educational Research. 57, 73-90. http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2014.57.6.
Shin, S., & Zhou, J. (2003). Transformational leadership, conservation, and creativity:
Evidence from Korea. Academy of Management Journal, 46(6), 703-714.
Sing, L. Edward, F. & McDonough, A. (2009). “Investigating the role of organizational culture in fostering innovation ambidextenty”, Journal of management, 23(1): 1- 25.
Therney, P.; Framer, S. M. (1999). “An examination of leadership and employee creativity: the relevance of trains and relationships”. Personal psychology. 3.
Wong, S.H.Y. and Chin, K.S., 2007. Organizational innovation bmanagement: An organization wide perspective. Industrial Management & Data Systems, 107 (9), pp. 290-315.
Zhao, X., Lynch, J.G., J, & Chen, Q. (2010). Reconsidering Baron and Kenny: Myths and Truths about Mediation Analysis. Journal of Consumer Research, 37, 197-206.